Hans van der Vlist: ‘Milieu is veel meer dan alleen het klimaat’
Milieudefensie riep Hans van de Vlist in 2006 uit tot machtigste groene Nederlander. Wat dat voor de voormalig politicus en ambtenaar betekende? “Leuk, maar verder betekende het voor mij niet veel”, zegt hij terugblikkend. Werken aan de publieke zaak, proberen het milieu, de leefomgeving te beter maken, dát was belangrijk.
Rode draad in zijn loopbaan was het milieu. Van der Vlist was onder meer directeur-generaal Milieu bij het ministerie van VROM, later secretaris-generaal bij datzelfde ministerie, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap Uitwaterende Sluizen in het Hollands Noorderkwartier en lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland. “Ik heb altijd in het publieke domein gewerkt. Die spanning tussen al die belangen en dan toch proberen het beter te maken. Ik vond het belangrijk om mensen serieus te nemen. Want als je ergens woont waar elke dag grote stofwolken neerdalen, dan heb je wel wat anders aan je hoofd dan een vaag klimaatverhaal.”
Wat was uw connectie met de Natuur en Milieufederatie?
“Ik werd in 1987 gedeputeerde milieu van Zuid-Holland en kreeg in die rol contact met de NMZH.”
Welke onderwerpen speelden toen?
“Er was veel aandacht voor grote luchtvervuilers in het Rijnmond gebied en voor bestrijdingsmiddelen in de glastuinbouw en de bollenstreek. Binnen de NMZH hielden Wilma Berends en Hans Muilerman zich hiermee bezig. Zij hadden op die onderwerpen een krachtige, kritische stem en zetten in het belang van het milieu de discussie op scherp.
We zijn in die tijd bij de provincie Zuid-Holland gestart met het gebiedsgerichte milieubeleid. Omdat de natuur en milieuorganisaties te klein waren en geen menskracht hadden om in al die gebieden bezig te zijn, heb ik in overleg met de NMZH drie extra formatieplaatsen geregeld. Ik vond het belangrijk dat de milieubeweging van begin af aan kon meepraten.
Verder was in die tijd voor Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland verpakking en statiegeld een belangrijk dossier. Uiteindelijk werd dit onderwerp ook landelijk een onderwerp.”
Wat is uw mooiste herinnering aan die tijd?
“Niet in termen van mooi of lelijk, maar wat ik me nog goed herinner is dat de discussie over gebiedsgerichte aandacht samenviel met de forse bezuinigingsronde bij de provincie. Ik kreeg het verwijt dat er voor NMZH extra formatie bijkwam, terwijl er fors gesneden werd in het aantal ambtenaren. Er is toen een serieuze discussie gevoerd. Als op tweeduizend ambtenaren er honderdvijftig wegmoeten, dan is dat – hoe naar ook – nog geen tien procent. Terwijl: van twee medewerkers bij NMZH naar vijf: dat was meer dan een verdubbeling. Het rendement was groter dan het verlies van ambtenaren. Dat werd geaccepteerd.”
U werd in 2006 uitgeroepen tot de machtigste groene Nederlander. Wat betekende dat voor u?
Nuchter: “Niet zoveel! Je moet een beetje door dat soort dingen heen kijken. Ik was de hoogste ambtenaar bij het ministerie en VROM had in die periode een staatssecretaris. Als hoogste milieuambtenaar had je natuurlijk veel invloed op het beleid van het kabinet en op de milieudiscussie in Nederland. De verkiezing leverde overigens wel een mooie foto op in het blad van Milieudefensie. Goed voor mijn plakboek!”
Wat is er in vijftig jaar veranderd op milieugebied?
“De hele klimaatdiscussie is dominant geworden. Toen ik begon, stonden afval, bodem en luchtkwaliteit centraal. Natuurlijk is het klimaat een heel belangrijk issue, maar het is wel een zorgpunt dat de aandacht voor het ouderwetse grijze milieu minder is geworden. Milieu is veel meer dan alleen het klimaat. Het bepaalt of mensen een gezonde leefomgeving hebben. Als je last hebt van geluid, stof of slechte luchtkwaliteit, dan beïnvloedt dat je levenskwaliteit. Die relatie tussen milieu en gezondheid heb ik altijd belangrijk gevonden. Daar moet je mensen op mobiliseren.”
Zijn we inmiddels op de goede weg?
“Als Nederland? Nou, ik denk dat er op een aantal punten nog een heel lange weg te gaan is. We zijn een klein land met een grote concentratie aan activiteiten. Al ben je drie keer zo schoon dan ben je toch, doordat je misschien wel tien keer zoveel produceert op een beperkte ruimte, óók drie keer zo belastend voor het gebied.”
Heeft u een duurzame tip?
“Leef bewust, eet gezond en blijf actief. En vooral: stel zo lang mogelijk de aankoop van die elektrische fiets uit. Het is niet goed voor je gezondheid, het kost veel energie en je wordt er ook nog eens lui van!”